نوسينی Øسين جليل/ شه‌قڵاوه‌
بريتيه‌ له‌ يه‌كێك له‌ گرينگترين هه‌ڵچونه‌كانی مرۆڤ ، له‌و كاته‌ی كه‌ ڕوبه‌ڕوی مه‌ترسيه‌كان ئه‌بێته‌وه‌ .
گرينگترين هه‌ڵچونه‌كانی مرۆڤ چين ؟
كامه‌رانی ( السعادة ) ØŒ توڕه‌بون ( الغضب ) ØŒ غه‌مباری Ùˆ دڵته‌نگی ( الØزن ) ØŒ ترس ( الخو٠) ØŒ خۆشه‌ويست ( الØب ) ØŒ قێز لێبونه‌وه‌ ( الاشمئزاز ) ØŒ ڕه‌تكردنه‌وه‌ ( الرÙض ) ØŒ سه‌رسوڕمان ( الدهشة ).
ترس :سايكۆ لؤچسته‌كان لةو بروايه‌ن هيچ گرÙتێكی ده‌رونی نييه‌ سه‌ره‌تا به‌ ترسه‌وه‌ دانه‌ڕۆشتبي Ø› كه‌واته‌ ترس ده‌روازه‌ی گرÙته‌ ده‌رونييه‌كانه‌ .
جۆره‌كانی ترس:
ترسه‌ سروستيه‌كان ( ئاساييه‌كان ) :_ ترسان له‌ ئاگر _ ئاو _ دڕنده‌ _ دوژمن ..... هتد
ترسه‌ ناسروشتيه‌كان ( نائاساييه‌كان ):_ تاريكی _ _ مامۆستا _ ده‌نگه‌ ده‌نگ _ مشك _ پزيشك _ پۆليس ...هتد .
ترسه‌ سروشته‌ ئاساييه‌كان پێويسته‌ هه‌موو مرۆڤێك لێيان بترسێت ، تا به‌رده‌وامی به‌ ژيانی خۆی بدا بۆنمونه‌ :
هەوڵی درێژکراو
ترس _ الخو٠fear_
نوسينی Øسين جليل/ شه‌قڵاوه‌
بريتيه‌ له‌ يه‌كێك له‌ گرينگترين هه‌ڵچونه‌كانی مرۆڤ ، له‌و كاته‌ی كه‌ ڕوبه‌ڕوی مه‌ترسيه‌كان ئه‌بێته‌وه‌ .
گرينگترين هه‌ڵچونه‌كانی مرۆڤ چين ؟
كامه‌رانی ( السعادة ) ØŒ توڕه‌بون ( الغضب ) ØŒ غه‌مباری Ùˆ دڵته‌نگی ( الØزن ) ØŒ ترس ( الخو٠) ØŒ خۆشه‌ويست ( الØب ) ØŒ قێز لێبونه‌وه‌ ( الاشمئزاز ) ØŒ ڕه‌تكردنه‌وه‌ ( الرÙض ) ØŒ سه‌رسوڕمان ( الدهشة ).
ترس :سايكۆ لؤچسته‌كان لةو بروايه‌ن هيچ گرÙتێكی ده‌رونی نييه‌ سه‌ره‌تا به‌ ترسه‌وه‌ دانه‌ڕۆشتبي Ø› كه‌واته‌ ترس ده‌روازه‌ی گرÙته‌ ده‌رونييه‌كانه‌ .
جۆره‌كانی ترس:
ترسه‌ سروستيه‌كان ( ئاساييه‌كان ) :_ ترسان له‌ ئاگر _ ئاو _ دڕنده‌ _ دوژمن ..... هتد
ترسه‌ ناسروشتيه‌كان ( نائاساييه‌كان ):_ تاريكی _ _ مامۆستا _ ده‌نگه‌ ده‌نگ _ مشك _ پزيشك _ پۆليس ...هتد .
ترسه‌ سروشته‌ ئاساييه‌كان پێويسته‌ هه‌موو مرۆڤێك لێيان بترسێت ، تا به‌رده‌وامی به‌ ژيانی خۆی بدا بۆنمونه‌ :
مرۆڤێك له‌ دڕنده‌ نه‌ترسی بێگومانبه‌ ترسناكه‌و زيانی زۆری پێده‌گا ، ڕه‌نگه‌ كۆتايی به‌ ژيانی بێت .
له‌ هه‌مان كاتدا ترسه‌ ناسرشتيه‌كان كاريگه‌ری خراپ ئه‌كه‌نه‌ سه‌ر ده‌رونی مرۆڤ بۆچی پێوسته‌ په‌روه‌رده‌ كردن منداڵ له‌سه‌ر بنه‌مای ترس بيت ؛ كاتێ دايك و باوك به‌ چيڕۆكی ترسناك منداڵه‌كه‌يان بخوێنن ئه‌بێ ئه‌م خه‌وتنه‌ چه‌ند به‌ترس بێ ؛ زۆرجاران به‌ چيڕۆكی مام ورچ و مام گورگ و پشيله‌ و مشك و ....... هتد
منداڵه‌كه‌يان ئه‌خه‌وێنن بۆيه‌ ترس له‌وێوه‌ لايان دروست ئه‌بێ تا قۆناغه‌كانی تری ته‌مه‌ن .
بۆيه‌ دروست بونی مرۆڤێكی ترسنۆك به‌م قۆناغانه‌ دا ئه‌ڕوات ، ده‌نا هيچ كه‌س له‌ پڕێكه‌وه‌ ترسنۆكانه‌ ده‌رناچێت .
هه‌ندێ جار له‌ په‌روه‌رده‌ی هه‌ڵه‌ی مامۆستاوه‌ كاتێ قوتابی ئه‌وه‌نده‌ له‌ مامۆستاكه‌ی بترسێ ته‌نانه‌ت نه‌توانێ بڵێ مامۆستا تێنه‌گه‌يشتم ؛ تكايه‌ بۆم دووباره‌ بكه‌ره‌وه‌ .
ياخود چيڕۆكی ترسناك كاتێ كه‌سێك بۆيان ئه‌گيڕێته‌وه‌ .
شه‌ڕو ئاژاوه‌ی ناوماڵ ترس لای منداڵ دروست ئه‌كا ، هه‌ندێ جار په‌روه‌رده‌كردنی منداڵ به‌ نازو نازداری و گرينگی دانی زياتر له‌ پێويست ڕه‌نگدانه‌وه‌ی ترسی ئه‌بێت له‌ دروست بونی ترس لای مندال .
له‌ كۆتايدا باترس به‌ ڕێژه‌ ئاسايی و ترسه‌ سروشتييه‌كه‌ی خۆی بمێنيت و ترسه‌ ناسروشتييه‌كان وه‌لاوه‌ نێين و په‌روه‌رده‌ی دروست كۆمه‌ڵگايه‌كی دروسته‌ .
دايكی دڵسۆز ....
باوكی به‌ڕێز ....
منداڵێكی چاوكراوه‌و نه‌وه‌يه‌ك كه‌وا ئاينده‌يه‌كی گه‌ش بۆ خۆيی و تۆو ووڵاته‌كه‌ت بێنێته‌دی ئه‌ركێكی گرينگی ئه‌مڕۆتانه‌ .
سود وه‌رگيراوه‌ له سه‌رچاوه‌كانی /
دكتور Ù…Øمود جمال أبو العزائم ØŒ استشاري الطب النÙسي
مستشÙÙ‰ أبو العزائم
